Leidinggevenden zijn zich vaak niet bewust van het effect dat hun persoonlijkheid en gedrag hebben op hun omgeving. In een zeer snel veranderende VUCA- wereld wordt dit nochtans cruciaal.

Het is tijd voor de spiegel, een grote spiegel. Leiderschap en management is lange tijd beperkt gebleven tot het sturen van mensen en doelstellingen halen (demand & control). Alleen verandert de wereld zo snel, dat geen enkele organisatie zich nog kan permitteren daarin te blijven vasthangen. Daarbij komt één vraag prominent naar boven: ‘Hoe kom je van demand & control naar een leiderschapsstijl die afgestemd is op de verwachtingen van de VUCA-wereld?’ VUCA staat voor Volatiel, Onzeker, Complex, Ambigu.

Marleen Boen, Managing Director van Training & Coaching Square: ‘Met de opleiding BLOOM© voor managers willen we hen stimuleren zich te laten coachen om mee te gaan in de stroom van verandering. Leiders staan er niet veel bij stil maar een mandaat beïnvloedt je enorm. Je moet dan uitgedaagd worden jezelf in vraag te stellen: wat drijft mij bij mijn beslissingen? Hoe functioneer ik in veranderin- gen? En vooral: hoe blijf ik mezelf uitdagen om me bewust te zijn van mijzelf en het effect dat ik heb op de mensen rondom mij?’

‘Vandaag de dag zie ik veel leiders van 40, 45 jaar, die toestemming krijgen binnen hun organisatie om eens een training te gaan volgen. Een refresh van zichzelf, zeg maar. Alleen blijkt daarbij belangrijk dat dit niet een prikactie is. Je moet immers stelselmatig in jezelf en je eigen ontwikke- ling blijven investeren’, zegt Boen. ‘Je kan dat onder meer doen door een opleiding te volgen, maar dan liefst één die je op langere termijn ook blijft uitdagen, zoals het ROOT©1, GROW©2 en BLOOM©3 traject.’

Politieagent in je hersenen

De ware kracht van deze coachingsopleidingen zit in het durven om goede en gestructureerde vragen stellen en in het feedback geven én ontvangen. ‘We beseffen allemaal wel dat communicatie als leider belangrijk is, maar dat gestructureerd doen, is nog iets anders’, vervolgt Boen. ‘Durf je als leider je de vraag stellen wat je wil bereiken? En sta je jezelf toe om je eigen evolutie en leerproces bewust te beleven én daar ondersteuning bij te krijgen? De kracht van een langdurig traject is dat je jezelf toelaat om in beweging te blijven, én niet zomaar een losse flodder af te schieten’, stelt Boen. ‘Een opleiding volgen is meer dan een resultaat afvinken: opleiding gevolgd – check. Het is jezelf toelaten het proces van je ontwikkeling in eigen handen te nemen. Je verwacht geen mirakeloplossingen, je investeert op langere termijn. Dat stilstaan bij jezelf is dan weer de beste manier om ergernis en frustratie te counteren. Want die komen voort uit het niet weten en wel willen maar niet kunnen’ – en die pak je bij de kiem aan’, vervolgt ze.

Als leider in de VUCA-wereld, is een quick fix dan ook niet meer aan de orde. Het vroegere directieve leiderschap is voorbij, maar dat vergt ook dat je op een andere manier met je medewerkers, collega’s en bazen moet omgaan. De groei naar een open feedbackcultuur is essentieel om vooruit te geraken. Nochtans is dat niet zo evident. ‘We zijn als mensen letterlijk niet geprogrammeerd om op een respect- volle manier met feedback om te gaan’, lacht Marleen Boen. ‘Integendeel zelfs. We hebben allemaal een amygdala: het deeltje van onze hersenen dat klaarstaat om aanvallen (lees: feedback) af te wimpelen. De amygdala stuurt onze emoties aan. Het fungeert als politieagent en wil per definitie scherp terug reageren. Het vergt dan ook heel wat inzichten van de hedendaagse leiders in zichzelf en hun medewerkers om hier voorbij te geraken.’

Leiders van de toekomst

‘Leiders denken allemaal dat ze supporteren en coachen, maar doen dat niet – onder meer omdat ze er niet voor zijn opgeleid. Je moet jezelf dus bewust worden van je eigen mindset, overtuigingen… alvorens je die rondom je kan detecteren en beïnvloeden. Het draait niet langer om mensen motiveren, maar om ze in de goede mindset krijgen, die past bij het bedrijf, de doelstellingen, … Laat ze mee jouw verhaal vertellen en daag ze uit op wat hén zin geeft in hun werk’, vervolgt Boen.

Volgens haar stellen de leiders van de toekomst zich vooral vragen op het zijnsniveau. ‘Dat uit zich in vragen als wie ben ik als leider, wie wil ik zijn? Wat is mijn kapstok in mijn leven, mijn grote toegevoegde waarde? Dat bezig zijn met zingeving en met wie je bent, daar hadden managers tot nu toe nooit aandacht voor. In een wereld waar robotica steeds belangrijker wordt, zullen mensen het verschil moeten maken op leidinggeven en relaties.’ Training & Coaching Square speelt via het 14-daagse BLOOM© programma in op tien manieren om deze identiteitsevolutie mogelijk te maken. ‘We begeleiden de leiders van de toekomst tot persoonlijke groei en geven hen het vertrouwen dat ze wel degelijk zichzelf kunnen veranderen, tot wie ze eigenlijk al zijn (‘ik ben in wording van wie ik ben’). De opleiding en de lange (18 maanden) investering in jezelf als leider, maakt dat uitvoeren een saus van passie, bezieling, intuïtie en emoties krijgt. En dat geeft je als leidinggevende dan weer energie om zelf ook geluk te vinden in je job.’

Uiteindelijk gaat het niet om de ratrace, maar hoe we ermee omgaan. ‘De ratrace van het leven leidt ons eigenlijk af van de essentie’, haalt ze aan. ‘We verzinken in routine. Als je daaruit stapt en zegt: ‘doe ik dit met hart en ziel’, dan kan ratrace je niet opslorpen. Ze is er nog wel, want je zet jezelf niet uit het systeem door stil te staan en de vooruitgang te blokkeren. Neen, je wil net stilstaan om creativiteit en innovatie te stimuleren.’

Zingeving stimuleren

Werken jullie niet een beetje avant la lettre door zo te focussen op dat zelfbewustzijn, terwijl de overgang naar de VUCA-wereld nog bezig is? ‘Ongetwijfeld’, zegt Marleen Boen. ‘En toch durf ik zeggen dat dat de richting is die we moeten uitgaan als samenleving. We hebben in de VUCA-wereld leiders nodig die weten wat hun doel is in het leven, niet om rijker te worden, maar om het leven rijker te maken. Leiders die die zingeving ook stimuleren bij hun medewerkers.’

De vraag die we aan onze leiders moeten stellen, gaat dan ook terug tot hoeveel toegevoegde waarde ze beleven in hun job als leidinggevende. Daarvoor moet je je comfort- zone verlaten en kom je terecht bij zelfbewustzijn. ‘Als jij weet wat je wil, kan het nog altijd een hectische job zijn, alleen beleef jij het bewuster, waardoor het effect ervan op jou en de mensen rondom je anders zal zijn’, vervolgt Boen. ‘De investering in de uitgebreide BLOOM© opleiding is inderdaad niet min, maar de return op jezelf en je omge- ving maakt het dat allemaal waard. Inzetten op zingeving en durven worden wie je eigenlijk al bent zijn, zal immers cruciaal worden als leidinggevende in de VUCA-wereld. De vraag is volgens mij dus niet langer of je jezelf onder ogen durft komen, maar wanneer…’

Verschenen in MT Magazine op maart 2017